Οι σλάβικοι εποικισμοί στον ελλαδικό χώρο

“ΕΣΛΑΥΩΘΗ
ΠΑΣΑ Η ΧΩΡΑ...”

Από τον 6ο αιώνα κι ύστερα, κατέβηκαν κι εγκαταστάθηκαν πολλοί σλάβοι -όχι μόνο στην βόρεια και κεντρική Βαλκανική, αλλά και- στον ελλαδικό χώρο. Έφτασαν κι εγκαταστάθηκαν ως την Πελοπόννησο. Αργότερα, πέρασαν με πλεούμενα στα νησιά τού Αιγαίου κι έφτασαν ως την Κρήτη.

Παλιότερα, στούς ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους, είχαν εγκατασταθεί εδώ, κυρίως στίς μεγάλες πόλεις, πολλοί ξένοι (ανατολίτες και ρωμαίοι), ο εποικισμός όμως των σλάβων ήταν μεγαλύτερος. Η εθνογραφική σύνθεση τού πληθυσμού τού ελλαδικού χώρου άλλαξε πολύ. (Αργότερα, άλλαξε ακόμα περισσότερο με την εγκατάσταση κι άλλων φυλών, όπως αρβανιτών, βλάχων, αρμένιων, τούρκων κ.λπ.).

Το ζήτημα τού μεσαιωνικού εκσλαβισμού τού ελλαδικού χώρου αποτελεί ευθεία βολή στην ιδέα περί δήθεν ιστορικής συνέχειας των αρχαίων ελλήνων και των σημερινών κατοίκων τής Ελλάδας, το σκληρό πυρήνα δηλαδή, τού σύγχρονου εθνικού μας μύθου. Οι ιστορικοί, που αναφέρθηκαν σ΄ αυτό, δέχθηκαν το ανάθεμα τού επίσημου νεοελληνικού κρατιδίου, αλλά και των ποδηγετούμενων ρωμιών διανοούμενων, οι οποίοι τούς αποκήρυξαν, ενίοτε με βαρύτατες ύβρεις. Έκτοτε, το θέμα αποτέλεσε εθνική υπόθεση και προσφιλές πεδίο άσκησης εθνικοφροσύνης για ερασιτέχνες, αλλά κι επαγγελματίες ελληναράδες πατριώτες.

Το άρθρο αυτό είναι το τρίτο τής σειράς τής έρευνας, που ξεκινήσαμε στην «Ελεύθερη Έρευνα», για την αποκάλυψη τής πραγματικής καταγωγής τών σημερινών κατοίκων τού ελλαδικού χώρου.

(Βλ. Από τον Σπάτα και των Τατόη, στο Χαλάνδρι και τη Λούτσα... και Είμαι βλάχος, δεν είμαι έλληνας!).

Η πρώτη παρουσία σλάβων στα Βαλκάνια

Η πρώτη παρουσία των σλάβων στη βόρειο Βαλκανική καταγράφεται το 493 μ.Χ., μαζί με των αβάρων κι αργότερα των βούλγαρων. Μέχρι τότε, κατοικούσαν στην περιοχή τού Δούναβη και στη σημερινή Μολδαβία. Οι άβαροι, ήταν λαός ουννικής ή μογγολικής καταγωγής, που από τα βάθη τής Ασίας είχαν εγκατασταθεί στον Καύκασο (τούς περιγράφει ο Θεοφάνης στη «Χρονογραφία», 1, 232).

Άσχετα με το όνομά τους, οι άβαροι, ενώ στην αρχή αποτελούσαν χωριστές πατριές, με τον καιρό ανακατώθηκαν με τούς σλάβους και τούς βούλγαρους. Στις διαδρομές τους έφτασαν μέχρι την Πελοπόννησο, όπου κι εγκαταστάθηκαν. Το τοπωνύμιο Ναβαρίνο, θυμίζει ως τώρα την εγκατάστασή τους αυτή. Το λιμάνι τής Πύλου λεγόταν τότε Ζόγλος, αλλά από τούς άβαρους και μετά, Αβαρίνο-Ναβαρίνο.

Οι λαοί τού βορά, συχνά επέδραμαν κι έκαναν καταστροφές και στη νότιο Βαλκανική, οπότε πολλές φορές ήρθαν σε προστριβές με το Βυζάντιο. Οι πρώτες επιδρομές έγιναν στα χρόνια τού Ιουστινιανού. Αργότερα, όπως θα εξετάσουμε παρακάτω, συνέχισαν τις επιδρομές, κατέκλυσαν τη Βαλκανική κι έφτασαν ως την Πελοπόννησο. Οι επιτυχίες των λαών αυτών δεν οφείλονταν μόνο στη στρατιωτική αδυναμία τού Βυζαντίου, αλλά τούς ενίσχυαν κι οι εξαθλιωμένοι κατά τόπους πληθυσμοί.

Ο Θεοφύλακτος Σιμοκάττης (βυζαντινός ιστοριογράφος των αρχών τού 7ου αιώνα) λέει, ότι τον 6ο αιώνα τραγουδιώνταν «αβαρικά άσματα» («Ιστορία», σελ. 288). Πρόκειται για λαϊκά τραγούδια, που εξυμνούσαν τα ηρωικά κατορθώματα των αβάρων και πολύ πιθανόν να κυκλοφορούσαν κι ανάμεσα στούς αγροτικούς πληθυσμούς τής Βαλκανικής, που μισούσαν τούς βυζαντινούς, γιατί με τις καταπιέσεις και τούς φόρους είχαν απαθλιώσει τις μάζες.

Για την κάθοδο των σλάβων από τη βόρεια βαλκανική έως την κυρίως Ελλάδα τον 7ο αιώνα κάνουν λόγο διάφοροι, όπως: ο Μαυρίκιος στο «Στρατηγικόν», ο επίσκοπος Isidorus Hispalensis («Patrol. Lat. Migne», τ. 83, 1056), οι Ch. Diehl - G. Marcais («Le monde oriental», 152 και 215) κ.ά.. Ο Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος (3, 152) γράφει, πως ο Ηράκλειος εγκατέστησε τούς σλάβους στη δυτική Μακεδονία. Άλλοι πάλι σλάβοι ενεργήσανε κι επιδρομές κατά τής Θεσσαλονίκης (βλ. Tafrali: «Thessalonique des origines», σελ. 108 και 118 και Drovik: «Les Slaves, Byzance et Rome...», 8).

Στα μέσα τού 7ου αιώνα, που η βυζαντινή αυτοκρατορία έχασε τις κτήσεις της στην Ανατολή, οι σλάβοι είχαν πλημμυρίσει τη Βαλκανική κι είχαν εγκατασταθεί οριστικά σε πολλές περιοχές, όπως στη σημερινή Βουλγαρία και Νοτιοσλαβία. Μόνο στις παραθαλάσσιες περιοχές αναγνωριζόταν η βυζαντινή εξουσία.

Οι ντόπιοι πληθυσμοί (δηλαδή οι ιλλυριοί, οι έλληνες, οι θράκες και οι μακεδόνες), στις περιοχές που εγκαταστάθηκαν οι σλάβοι, άλλοι κατέφυγαν στα βουνά κι άλλοι πήγαν πρόσφυγες στη Θράκη και στην Κωνσταντινούπολη κι άλλοι στις οχυρωμένες βυζαντινές πόλεις τής Αδριατικής και τού Αιγαίου.

Οι σλάβοι, πολλές φορές αντιστάθηκαν στούς φορολογικούς υπάλληλους τού Βυζαντίου, γι΄ αυτό, στα 657, ο βυζαντινός στρατός τούς ανάγκασε, όχι μόνο να πληρώνουν τούς φόρους, αλλά και να γίνουν πολίτες τού Βυζαντίου και να στρατεύονται. Μα κάθε φορά, που το Βυζάντιο βρισκόταν σε πόλεμο, αυτοί στασίαζαν. Στα χρόνια μάλιστα τού Ιουστινιανού Β΄ έγινε μεγάλη στάση στη Μακεδονία. Ο αυτοκράτορας έστειλε πολύ στρατό, τους χτύπησε κι έπιασε χιλιάδες αιχμαλώτους. 30.000 σλάβοι αιχμάλωτοι οδηγήθηκαν στη Βιθυνία τής Μικράς Ασίας.

Εκεί σχηματίστηκε σλαβικός στρατός, το Τάγμα των Σκλαβησιάνων, με το οποίο ο αυτοκράτορας σκόπευε να ενισχύσει τη θωράκιση τού Βυζαντίου απέναντι στον αραβικό κίνδυνο. (Οι επιδρομές των περσών και των αράβων είχαν φέρει μεγάλες μεταβολές στις μικρασιατικές επαρχίες τού Βυζαντίου. Πολλοί αρμένιοι, μαρδαΐτες και άλλοι πληθυσμοί τής μακρυνής και μέσης Ανατολής είχαν έρθει κι εγκαταστάθηκαν στη Μικρά Ασία κι αλλού.)

Ο Ιουστινιανός Β΄, φαίνεται, πως συμβιβάστηκε τελικά με τούς σλάβους κι εγκατέστησε πολλούς και στην περιοχή τού Στρυμόνα. [Ο Κ. Πορφυρογέννητος γράφει, πως «Σκύθας (=σλάβους) εν τοις όρεσι τού Στρυμόνος και ταις βάθραις (=διάσελλα) των κλεισουρών» (3, 50), βλ. και Άμαντου, μελέτη στο περιοδικό «Ελληνικά» (τ. 5ος, σελ. 321, 1932)].

Έναν αιώνα σχεδόν αργότερα, στα 748-762, έγιναν νέες μαζικές εγκαταστάσεις σλάβων στις βυζαντινές περιοχές και περισσότεροι από 200.000 εγκαταστάθηκαν στη Μικρά Ασία. Ο εποικισμός αυτός έφερε μεγάλη οικονομική άνθιση στην ύπαιθρο, γιατί όχι μόνο καλλιεργήθηκαν οι έρημες περιοχές, αλλά και γενικά βελτιώθηκαν οι παραγωγικές συνθήκες, επειδή οι σλάβοι ήταν καλοί κτηνοτρόφοι και γεωργοί. Έτσι, ο ντόπιος αγροτικός κοινοτισμός βρήκε τώρα τούς κατάλληλους όρους να επιβιώσει και να αναζωογονηθεί.

Σε πολλές μάλιστα περιοχές, σλάβοι κι έλληνες, με τις επιγαμίες και τις άμεσες συναλλακτικές επαφές τους αποτέλεσαν μικτές κοινότητες. Οι κοινωνικοί αυτοί μετασχηματισμοί συνεχίστηκαν ως τον 9ο αιώνα κι είχαν πολύ καλά αποτελέσματα. Ενίσχυσαν την αγροτική οικονομία τού Βυζαντίου και το έσωσαν από την οικονομική κρίση που περνούσε κι από τούς εξωτερικούς του εχθρούς.

Έτσι εξηγείται, το γιατί δεν γονάτισε το Βυζάντιο ύστερα από τι επιδρομές των σλάβων, τις εισβολές των αράβων, το χάσιμο τής Αιγύπτου, τής Συρίας, τής Παλαιστίνης και άλλων περιοχών. Αν και είχε περιοριστεί στη Μικρά Ασία, στις επαρχίες τής Βαλκανικής, στα νησιά και σε ορισμένες κτήσεις στην Ιταλία, κατόρθωσε να επιζήσει κι ύστερα από έναν αιώνα να ξαναγίνει μεγάλη οικονομική δύναμη. Αυτό οφείλεται από τη μια μεριά στην αναδιοργάνωση τού κρατικού διοικητικού μηχανισμού κι από την άλλη στον εποικισμό των πολλών και διαφόρων φυλών, που ενίσχυσαν την αγροτική οικονομία.

Στα νεότερα όμως χρονια, άλλοι από τους ιστορικούς δεν δέχονται πως οι σλάβοι πλημμύρισαν τη Βαλκανική και την Ελλάδα κι άλλοι αρνούνται την εγκατάστασή τους στον ελλαδικό χώρο και λένε, πως η επίδρασή τους στις κοινωνικές και οικονομικές σχέσεις των λαών τής αυτοκρατορίας ήταν μηδαμινή. Ειδικά από τον 19ο αιώνα και μετά, οι έρευνες, οι σχετικές με τις εισβολές και την εγκατάσταση των σλάβων στη Βαλκανική κι ειδικότερα στην Ελλάδα, χώρισαν τούς βυζαντινολόγους σε δύο αντίθετες παρατάξεις. Αφορμή έγινε η θεωρία τού γερμανού Fallmerayer.

Ο Fallmerayer

O αυστριακός καθηγητής, που είχε περιοδεύσει στην Ελλάδα, δημοσίευσε το 1830 τον Α΄ τόμο τής εργασίας του «Ιστορία τής Χερσονήσου τού Μοριά», που προκάλεσε μεγάλο σάλο. Ηταν η εποχή, που η Ευρώπη έδειχνε τη μεγάλη της συμπάθεια για την επανάσταση τού ΄21. Ο Fallmerayer υποστήριζε στην εργασία του αυτή, πως η Ελλάδα είναι σωρός από ερείπια και πως οι νεοέλληνες δεν έχουν καμμία σχέση με τούς αρχαίους έλληνες.

Στήριζε τη γνώμη του από τη μια μεριά στις βυζαντινές πηγές κι από την άλλη σε παρατηρήσεις, που έκανε περιοδεύοντας την Ελλάδα. Βρήκε ένα λαό πεινασμένο και απαθλιωμένο. Σε πολλές περιοχές μιλούνταν τα αρβανίτικα (αλβανικά) και τα βλάχικα. Η αρχαία ελληνική γλώσσα ήταν άγνωστη. Τις απόψεις του τις συμπλήρωσε αργότερα και με γλωσσολογικές παρατηρήσεις. Έκανε λόγο για σλαβικά τοπωνύμια, που από τη Μακεδονία έως τη νότιο Πελοπόννησο δείχνουν -όχι μόνο το πέρασμα, αλλά και- την εγκατάσταση σλάβων στην Ελλάδα. («Fragmente aus den Orien», 1845).

Jakob Philipp Fallmerayer:
«Geschichte der Halbinsel Morea Wahrend des Mittelalters», τ. Α΄, ΙΙΙ-ΧΙV).

Ερευνώντας τις βυζαντινές πηγές, ο γερμανός ιστορικός στηρίχτηκε κυρίως στις πληροφορίες τού εκκλησιαστικού συγγραφέα τού 6ου αιώνα, Ευάγριου, που γράφει: «Οι άβαροι επιτέθηκαν δυο φορές μέχρι το Μακρό Τείχος και κατέλαβαν τη Σιγγιδώνα (σ.σ. Βελιγράδι), την Αγχίαλο και όλη την Ελλάδα καταστρέφοντας και καίοντας το κάθε τι, ενώ το μεγαλύτερο μέρος των δυνάμεων τού Βυζαντίου ήταν απασχολημένο στην Ανατολή». («Εκκλ. Ιστορία», VI, 10).

Επειδή ο Jakob Philipp Fallmerayer (1790-1861) ήταν άκρως επικίνδυνος για τις εθνοποιητικές διαδικασίες επί των διαφόρων λαών τού ελλαδικού χώρου και τη δημιουργία τού νεοελληνικού κρατιδίου τον 19ο αιώνα, αμέσως οι εργασίες του στοχοποιήθηκαν από το νεοελληνικό εθνικισμό και διάφοροι ρωμιοχριστιανοί θεωρητικοί τούς επιτέθηκαν μετά μανίας.

Επίσης, ο Fallmerayer υποστήριξε, πως η πανούκλα, που το 746 μεταδόθηκε στην Ελλάδα από την Ιταλία, εξολόθρευσε τελείως τον ελληνόφωνο πληθυσμό. Για την πανούκλα έκανε λόγο κι ο Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος γράφοντας, πως από τον τρομερό λοιμό «εσλαυώθη πάσα η χώρα». («Περί Θεμάτων», ΙΙ, 3). Στον εκσλαβισμό τού ελλαδικού χώρου αναφέρεται ακόμα κι ο Κων/νος Παπαρρηγόπουλος (βλ. παρακάτω ανατύπωση από την «Ιστορία» του).

Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου: «Ιστορία τού ελληνικού έθνους»,
τ. 4, κεφ. «Λοιμός. Πάλιν οι Σλαύοι», σελ. 390.

Αργότερα, ο Fallmerayer, στον Β΄ τόμο τής «Ιστορίας τού Μοριά», υποστήριξε, πως οι αρβανίτες άποικοι έδιωξαν κατά τον 14ο αιώνα τούς εναπομείναντες πληθυσμούς κι έτσι η επανάσταση τού ΄21 ήταν κυρίως έργο των αρβανιτών. (Διαβάστε σχετικά στο Β΄ και Γ΄ μέρος τού άρθρου τής «Ελεύθερης Έρευνας»: Από τον Σπάτα και τον Τατόη, στο Χαλάνδρι και τη Λούτσα...)

Σύγχρονος ιστορικός ψευδόμενος.
(Ο καθηγητής
τού πανεπιστημίου Αθηνών,
Θάνος Βερέμης).

Οι ιστορικοί τής Ρωμιοσύνης τα τελευταία 150 χρόνια έχουν επιχειρήσει να αποδείξουν τη δήθεν φυλετική συνέχεια των σημερινών κατοίκων τού ελλαδικού χώρου με τούς αρχαίους έλληνες δημιουργώντας το ψέμα

«οι αρχαίοι ημών πρόγονοι»,

πάνω στο οποίο έχει στηθεί ολόκληρο το νεοελληνικό κράτος-ψέμα.

Παρατηρείστε στο παραπάνω βίντεο πώς ψεύδεται ένας σύγχρονος ιστορικός, ο καθηγητής Ιστορίας τού πανεπιστημίου Αθηνών Θ. Βερέμης, λέγοντας, πως ο Κ. Παπαρρηγόπουλος ήταν δήθεν υπεράνω αιμάτων και μή πιστεύοντας στη βιολογική ομοιογένεια απάντησε απαξιωτικά στο Fallmerayer (o οποίος ήταν εκείνος, που ασχολείτο με τα αίματα).

Όχι μόνον ασχολείτο με τα αίματα ο Κ. Παπαρρηγόπουλος, αλλά ήταν από τούς πρωτεργάτες τής δημιουργίας τού μύθου τής συνέχειας τού ελληνικού έθνους στο χρόνο. Η Ιστορία του τιτλοφορείται «Ιστορία τού ελληνικού έθνους», το οποίο βέβαια δεν ισχύει, διότι δεν υπήρχε ούτε καν σαν έννοια το ελληνικό έθνος πριν τον 19ο αιώνα. Δείτε στην παρακάτω φωτοτυπία από την Ιστορία του (τόμος Δ΄, σελ. 186, έκδ. «Νίκας Α.Ε.), πώς ο Κ. Παπαρρηγόπουλος υπερασπίζεται τη «συγγένεια τού καθ΄ ημάς ελληνικού έθνους προς το αρχαίον».

Προκειμένου να τεκμηριώσει τη δήθεν φυλετική συγγένεια των σημερινών κατοίκων τού ελλαδικού χώρου με τούς αρχαίους έλληνες

απαντώντας στον Fallmerayer, ο Κ. Παπαρρηγόπουλος, έγραψε το εικονιζόμενο παραπλεύρως βιβλίο

Ιστορικά στοιχεία

Για τις επανειλημμένες εισβολές των σλάβων τούς πρώτους βυζαντινούς αιώνες κάνουν λόγο ο Αγαθίας («Ηist. Graeci Minores, II, 389), o Mένανδρος («Ηist. Graeci Minores, II, 98,99) και ο Προκόπιος σε πολλά σημεία των «Ανεκδότων» του. Σύμφωνα με τον Προκόπιο, οι εισβολές αυτές είχαν ληστρικό χαρακτήρα. Τις οργάνωναν για να πάρουν τρόφιμα, κοπάδια κ.λπ.. Στα χρόνια αυτά δεν υπήρχαν ισχυρές βυζαντινές φρουρές στα διάσελα και στις επίκαιρες στρατηγικές θέσεις Μακεδονίας, Θεσσαλίας, Ηπείρου και Ελλάδας κι έτσι οι σλάβοι, αλλά κι άλλοι λαοί, όπως οι ούννοι, (οι οποίοι μάλιστα, σύμφωνα με τον Προκόπιο, μια φορά έφτασαν μέχρι τον Ισθμό τής Κορίνθου), δεν έβρισκαν αντίσταση κι αφού ρήμαζαν χώρες και χωριά, γύριζαν πίσω. Είναι όμως πολύ πιθανό, πως έμεναν πολλοί από αυτούς σε περιοχές βουνήσιες ή ακόμα και σε πεδινά μέρη, που ήταν ακατοίκητα ή όπου οι κάτοικοι, που μισούσαν τούς βυζαντινούς για τις φορολογικές κι άλλες καταπιέσεις, έβλεπαν τούς σλάβους σαν ελευθερωτές.

Από τον 6ο αιώνα, που άρχισαν να εμφανίζονται στις περιοχές τής αυτοκρατορίας οι σλαβικές φυλές, η βυζαντινή διοίκηση επέτρεψε τον εποικισμό των ποιμενικών και νομάδων αυτών σλαβικών πληθυσμών δεδομένου, ότι ήταν ανάγκη ο εποικισμός, για να μη μείνουν έρημες οι πλούσιες μακεδόνικες, θρακικές και θεσσαλικές περιοχές και να προφυλαχθούν από βαρβαρικές επιδρομές. Κατά τον 7ο αιώνα είχε ανάψει οξύς εμφύλιος πόλεμος στις ανατολικές περιοχές τού βυζαντινού κράτους. Λόγω τής επίθεσης των αραβικών καί περσικών στρατιών κατά τού βυζαντίου κι ορισμένων εμφύλιων ταραχών ήταν δύσκολο στη βυζαντινή διοίκηση να μην επιτρέψει το σλαβικό εποικισμό κατά το τέλος τού 6ου - αρχές 7ου αιώνα.

Το άρθρο λόγω έκτασης έχει αναρτηθεί σε δύο μέρη.

Μεταβείτε στο β΄μέρος τού άρθρου κάνοντας κλικ εδώ.

https://web.archive.org/freeinquiry.gr/